Wat is bilirubine?
Omdat bilirubine zeer slecht in water oplosbaar is, wordt het
door de lever uit het bloed opgenomen, gebonden aan albumine en gekoppeld aan glucuronzuur met het enzym glucuronyltransferase.
Daardoor wordt bilirubine wateroplosbaar en kan het
door de lever in de gal worden uitgescheiden. De levercel neemt bilirubine op,
zet dit om in een wateroplosbare vorm, die met de
urine het lichaam verlaten kan. Er vind omzetting plaats van indirect-bilirubine naar direct-bilirubine.
Er ontstaat gluconzuur, gekoppeld aan geconjugeerde
bilirubine. Deze vorm is direct aantoonbaar en wordt vandaar het direct-bilirubine genoemd. De volgende stap in het
uitscheidingsproces. Dat is een minder prettige, namelijk het insluipen door de
galwegen. Als dit niet lukt komt het tot terugvloeiing van galkleurstof in de
bloedbaan. De nieren zijn echter in staat de direct-bilirubine,
dat wateroplosbaar is, uit te scheiden. Bilirubine beland ten slotte
in de urine en veroorzaakt een bierbruine kleur.
De gal komt eerst in de galblaas terecht en wordt uitgescheiden
in de dunne darm. In de darm wordt bilirubine omgezet in urobilinogeen.
Dit komt door de daar aanwezige bacteriën. Een deel daarvan wordt door oxidatie
omgezet in stercobiline. Vandaar ook de kleur van de
stoelgang. Restanten daarvan worden in het gebied van het jejunum
in de bloedbaan opgenomen en vinden zijn weg via de lever. Ook in het gebied
van de nieren kan de stof urobilinogeen omgezet
worden tot urobiline, wat de kleur van de urine
verklaart. Indien het ene systeem blokkeert, bijvoorbeeld door een galwegobstructie, kan het andere systeem dit gaan
compenseren door de urinekleur te verdonkeren.
Leverzieke mensen scheiden bilirubine soms onvolledig af,
waardoor ze een gele kleur krijgen. Oorzaak hiervan kan verschillende redenen
hebben. Ook bij te vroeg geboren baby’s kan het voorkomen, dat het leverenzym,
dat bilirubine aan glucuronzuur koppelt, nog niet
optimaal aanwezig is. Hierdoor blijft er veel indirect-bilirubine
in het bloed achter, waardoor hersenschade kan ontstaan. De grote hoeveelheid
bilirubine in het bloed kan worden verminderd door zulke baby’s onder een
blauwe UV-lamp te leggen. Door de intense
lichtstraling wordt het bilirubine in een beter wateroplosbare
vorm door het lichaam uitgescheiden.
UpToDate 2023-2024